بعید نیست تا چند وقت آینده بسته‌های خود را از یک ربات تحویل بگیریم. همین امروز هم ربات‌ها به‌تدریج جای خود را در سیستم‌های لجستیک باز کرده‌اند. البته پاندمی کرونا هم از عللی بود که باعث افزایش تقاضا برای خریدهای آنلاین شد و به روند تغییرات سیستم‌های لجستیک سرعت بیشتری بخشید. در نتیجه به نظر می‌رسد به‌زودی شاهد استفاده بسیار گسترده از اشیای هوشمند خواهیم بود. اما این تغییرات چطور در سیستم‌های لجستیک و در نتیجه زندگی تک‌تک شهروندان مؤثر خواهند بود؟
جهانی تازه در راه است
صنعت لجستیک احتمالاً آخرین صنعتی است که تا امروز از نظام صنعتی قبل از دیجیتالی شدن جهان پیروی کرده است. بسیاری از کارها در این صنعت تا همین چند وقت پیش به صورت سنتی انجام می‌شدند. با توسعه اینترنت و شکل‌گیری پلتفرم‌های جدید، نرم‌افزارهای تازه‌ای به بازار آمدند که دریافت و ارسال محصولات را وارد فاز تازه‌ای کردند. به این ترتیب صنعت لجستیک به لحاظ نرم‌افزاری مدرنیزه شد.
اما امروز ربات‌ها در کارهای مختلفی در انبارها، عملیات بسته‌بندی و حمل‌ونقل وارد عمل شده‌اند و به نظر می‌رسد صنعت لجستیک از نظر سخت‌افزاری هم در مسیر تازه‌ای قرار گرفته است. شرکت‌های بزرگ لجستیکی مانند آمازون و علی‌بابا بخشی از فرایند تحویل کالا به مشتریان را از طریق ربات‌ها انجام می‌دهند. هر روز به تعداد رباتهای حمل‌ونقل خودران در انبارها اضافه می‌شود و به نظر می‌رسد شرکت‌هایی که هنوز به استفاده از شیوه‌های سنتی پایبند هستند، خیلی زود ارزش اقتصادی خود را از دست خواهند داد.
البته ربات‌ها برای رسیدن به این جایگاه مسیر طولانی را طی کرده‌اند. کلمه ربات که در زبان چِکی به معنی نیروی کار اجباری است برای اولین‌بار در سال ۱۹۲۱ در نمایش R.U.R به کار رفت. حتی امروز با گذشت صد سال از آن زمان ارائه تعریف مشخصی از ربات‌ها سخت به نظر می‌رسد. اما به طور کل می‌توان گفت ربات‌ها ماشین‌های هوشمندی هستند که محیط را تا حدی درک کرده و می‌توانند وظایفی را به صورت خودکار انجام دهند. در سیستم‌های لجستیکی ربات‌ها در فرایندهای مختلفی مانند بسته‌بندی و تحویل کالا، پیدا کردن کالاها در انبارها و حمل و نقل آنها کمک می‌کنند.
رباتهای تحویل کالا
یکی از جذاب‌ترین گونه ربات‌ها که هنوز در ایران استفاده نمی‌شود، ربات تحویل کالا است. این ربات‌ها ممکن است به صورت پهپادهای ارسال کالا باشند و بسته شما را از آسمان به دست شما برسانند یا بر روی زمین و خیابان‌ها حرکت کنند و بسته را به مقصد ببرند. ربات Starship شرکت اسکایپ و ربات Scout شرکت آمازون از نمونه‌های چنین ربات‌هایی هستند که به صورت محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از مزایای استفاده از این ربات‌ها می‌توان به سرعت بیشتر در خدمت‌رسانی و امکان ردیابی بسته در هر لحظه اشاره کرد. اما ایرادهایی هم به این ربات‌ها وارد است. برخی افراد اظهار می‌کنند حرکت این ربات‌ها در سطح شهر برای عابران دردسرهایی ایجاد می‌کند. به‌علاوه بسیاری نگران هستند که این ربات‌ها به‌زودی شغل افرادی که مسئول تحویل کالا هستند را از آنها خواهد گرفت.
رباتهای حمل‌ونقل خودران
رباتهای خودران هر روز پیشرفته‌تر می‌شوند و وظایف بیشتری را برعهده می‌گیرند. رباتهای خودران شرکت ب‌ام‌و از با نام STR نمونه‌های نسبتاً جدید این محصولات هستند که می‌توانند به‌راحتی و بدون نیاز به حلقه‌های نصب شده روی زمین، در نقاط مختلف انبارهای لجستیک حرکت کنند. اگر به این تکنولوژی قانع نیستید، بد نیست بدانید شرکت ب‌ام‌و به جز این ربات بر روی چهار ربان ربات لجستیکی مجهز به هوش مصنوعی دیگر به‌منظور بهبود فرایندهای لجستیک کار می‌کند. این ربات‌ها قرار است برای حمل و نقل مستقل مواد، انتخاب، گرفتن و جابه‌جایی اجزا و حامل‌های بار مورد استفاده قرار گیرند.
این ربات‌ها که بر اساس پلتفرم نرم‌افزار رباتیک ISAAC NVIDIA توسعه یافته‌اند، از تعدادی شبکه عصبی عمیق قدرتمند (DNNs) از جمله ادراک، تقسیم‌بندی، تخمین وضعیت اجسام و تخمین وضعیت انسانی استفاده می‌کنند. علاوه بر داده‌های واقعی، ربات‌ها آموزش دیده‌اند تا در شرایط مختلف نوری و انسداد عملکرد مطلوبی داشته باشند.
ربات‌ها همه‌جا هستند
فعالیت ربات‌ها در صنعت لجستیک به موارد بالا محدود نمی‌شود. امروزه ربات‌ها به شکل‌های مختلف در بسته‌بندی، آماده‌سازی، بارگیری و به طور کل تمام بخش‌های سیستم لجستیک به کار می‌روند. طبق برخی تحقیقات استفاده از هوش مصنوعی در خدمات لجستیک می‌تواند تا ۵۰ درصد سود سالانه شرکت‌ها را افزایش دهد. همچنین مطالعات پیش‌بینی می‌کنند تا سال ۲۰۲۳ بازار جهانی هوش مصنوعی در حمل‌ونقل به چیزی در حدود ۳٫۵ میلیارد دلار برسد.
احتمالاً به همین دلیل است که تقریباً تمام شرکت‌های بزرگ فعال در زمینه لجستیک، در حال سرمایه‌گذاری بر روی ربات‌ها و تأسیسات هوش مصنوعی هستند. در یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های این سرمایه‌گذاری همین ژانویه گذشته بود که شرکت DHL از سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیون دلاری در راه‌حل‌های رباتیک از طرف شرکت Boston Dynamics برای خودکارسازی بیشتر انبارداری در آمریکای شمالی خبر داد. به این ترتیب طی سه سال آینده Boston Dynamics ناوگانی از روبات‌های خود با نام Stretch را به انبارهای متعدد DHL در سراسر آمریکای شمالی تحویل خواهد داد.
مزایای استفاده از ربات‌ها در لجستیک
- کاهش هزینه‌ها
- چندکاره و انعطاف‌پذیر بودن ربات‌ها
- بهبود نظارت بر دریافت و ارسال محصولات
- ارائه سریع‌تر خدمات
- کاهش خطاهای انسانی
- امنیت بالاتر و کاهش خطرات آسیب هنگام کار
معایب استفاده از ربات‌ها در لجستیک
- از بین رفتن برخی مشاغل
- عدم پذیرش توسط بخشی از جامعه
- نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجه
- بالا بودن هزینه‌های مربوط به تأمین و نگهداری ربات‌ها
درست است که برخی افراد با حضور ربات‌ها نگرانی‌هایی درباره امنیت شغلی خود پیدا کرده‌اند و برخی شرکت‌ها هنوز درباره سرمایه‌گذاری بر روی ربات‌ها شک‌های دارند. اما با توجه به تغییراتی که ربات‌ها تا امروز در صنعت لجستیک ایجاد کرده‌اند به نظر می‌رسد آینده این صنعت تا حد بسیاری در گرو هوش مصنوعی و تأسیسات مدرنی است که به‌زودی در تمام سیستم‌های لجستیکی دنیا حاضر می‌شوند و درهای تازه‌ای را بر روی این صنعت باز می‌کنند.
آمار و ارقام موجود هم بر رشد چشمگیر استفاده از ربات‌ها در صنعت لجستیک تاکید دارند. برای مثال طبق گزارش فدراسیون بین‌المللی رباتیک جهانی در سال ۲۰۱۸، رباتهای لجستیک با نصب ۶۹۰۰۰ دستگاه رشد قابل‌توجه ۱۶۲ درصدی را نسبت به سال ۲۰۱۶ تجربه کردند. این رشد همچنان ادامه دارد و هر سال شرکت‌های بیشتری در سراسر دنیا برای به‌کارگیری ربات‌ها اقدام می‌کنند.
منابع:
https://www.controleng.com/articles/logistics-company-makes-investment-in-robotics-solutions/
https://www.automate.org/a3-content/service-robots-logistic-robots
